Praktische Theologie

Pastoraat

De cursus pastoraat is een onderdeel van de praktische theologie. We beginnen met na te denken wat pastoraat nu eigenlijk is. Ook behandelen we in deze lessen de geschiedenis van het pastoraat, waarbij ook onderwerpen aan de orde komen die ook nu nog actueel zijn. Ook kijken we naar het gebruik van de Bijbel in het pastoraat. Daarnaast komen aan de orde: valkuilen in een gesprek en een belangrijk thema binnen het pastoraat namelijk vergeving. Tijdens de lessen ontvangen de cursisten stencils met een beknopte weergave van de stof en eventueel enkele teksten om te lezen en te bespreken.

Praktische theologie

Gemeenteopbouw – Gemeente en eredienst – Gemeente als gemeenschap

In het vakgebied Praktische Theologie II gaat het over de praktijk van het ‘Gemeente-zijn.’ Daarin worden allerlei aspecten van het reilen en zeilen van de Gemeente van Christus aan de orde gesteld. In de drie cursusjaren worden die aspecten in drie hoofdthema’s uitgewerkt.

1 Gemeenteopbouw

In vijf lessen wordt een verbinding gelegd tussen de ‘geestelijke’ opbouw van de gemeente en het organisatorische aspect van gemeenteopbouw. Met de lessen worden bouwstenen aangereikt voor het opstellen van een beleidsplan.

Dit gebeurt onder het thema: ‘Gemeente als gemeenschap van het Woord.’

In elke les werken we met een kernwaarde van de gemeente:

Les 1 ‘Gemeente als gemeenschap van het Woord’
– uitwerking van een visie op gemeente-zijn.
Les 2 ‘Gemeente als vierende gemeenschap’
- hoe en waarom komen we als gemeente samen?
Les 3 ‘Gemeente als lerende gemeenschap’
- waarom en op welke wijze geven we het ‘heil’ door in de geslachten?
Les 4 ‘Gemeente als pastorale gemeenschap’
- hoe is de gemeente kudde van de Goede Herder (pastor)?
Les 5 ‘Gemeente als dienende en gezonden gemeenschap’
- hoe dienen wij God en de naaste, dichtbij en ver weg?

2 Gemeente en eredienst

In deze cursus komen de onderdelen ‘Liturgiek’ en ‘Homiletiek’ aan de orde door samen te werken aan de voorbereiding van een eredienst. Liturgiek is de wetenschap die zich met de oorsprong, de fundering en de vormgeving van de liturgie bezighoudt. Homiletiek is de wetenschap die zich buigt over de predikkunde. Daarbij gaat het om het principe, de inhoud en de vorm van de preek. In feite is hier sprake van een uitwerking van een onderdeel van de gemeente als vierende gemeenschap.

De cursus bestaat uit de volgende lessen:

Les 1 Uitgangspunten voor de voor te bereiden eredienst
- introductie met de liturgische kaders en Schriftgedeelten
Les 2 Liturgiek
- over de opbouw van en de onderdelen in de eredienst
Les 3 Homiletiek
- over de plaats en de inhoud van de verkondiging in de eredienst
Les 4 Sacramenten
- over de plaats van de Heilige Doop en het Heilig Avondmaal in de eredienst
Les 5 Eredienst in concept
- de verworven kennis krijgt vorm in een uitgewerkte liturgie met preekschets

3 Gemeente als gemeenschap

Onder de opdracht van Praktische Theologie II valt ook het ‘Diaconaat.’ In deze cyclus wordt dit onderdeel geplaatst in het kader van de ‘gemeenschap’ van de gemeente. Daarmee raakt het ook aan de plaats van het pastoraat in de gemeente. Het pastoraat wordt vanwege de inhoud en de omvang uitgewerkt in het vakgebied Praktische theologie I. In dit onderdeel zal het daarom alleen in de organisatorische vorm aan de orde komen, omdat er een nauwe verbinding is met het diaconaat. In de lessen werken we aan de structuur van een goed georganiseerde zorgzame gemeente.

De opzet van de lessen is als volgt:

Les 1 De gemeente als geloofs- en leefgemeenschap
- hoe krijgen we als gemeente oog voor het dienen van God en elkaar?
Les 2 De dienst van de barmhartigheid in en buiten de gemeente
- hoe gaan we om met de nood in het leven van mensen?
Les 3 De dienst van de gerechtigheid in en buiten de gemeente
- hoe krijgt Gods rechtvaardigheid gestalte in het leven van mensen?
Les 4 De eenheid van en binnen de gemeente van Christus
- hoe gaan we om met de verhouding tussen ‘eenheid en waarheid’
Les 5 De gemeente als een zorgzame geloofsgemeenschap
- hoe ziet onze gemeente er als een zorgzame gemeente uit?

Aanbevolen literatuur:

Dr. A. Noordegraaf: ‘Vijf broden en twee vissen’. (Boekencentrum 1998). Prof. Dr. Gerben Heitink: ‘Een kerk met karakter’, (Kok, 2007). Dr. F.G. Immink e.a.: ‘De weg van de liturgie’(Meinema 1998). Prof. Dr. M.J.G. van der Velden e.a.: ‘Als wij samenkomen, (Boekencentrum 2000). A. Peters: ‘Tot uw dienst,een diaconale bijdrage aan gemeenteopbouw’ (Boekencentrum 2000). A. Peters: ‘Gemeente in beweging’ (Groen 2009) Dr. G.C. den Hertog en Dr. A. Noordegraaf: ‘Dienen en delen’ basisboek diaconaat (Boekencentrum 2009).
Verdere literatuur wordt tijdens de cursus nog genoemd.